زرشک (Barberry) بوته‌ای است بومی در اروپا، آسیا، خاورمیانه و شمال آفریقا که در بسیاری از مناطق آمریکای شمالی نیز برداشت می‌شود. این گیاه به مبارزه با عفونت‌ها، کنترل قندخون و موارد دیگر کمک فراوانی می‌کند. زرشک همچنین دارای تاریخچه‌ی طولانی به عنوان یک درمان محلی برای اختلالات گوارشی، از جمله یبوست، اسهال، سوزش سر دل و از دست دادن اشتها است.
همچنین مصرف زرشک درجه یک به طور موضعی برای درمان بیماری‌های پوستی مانند اگزما، آکنه و همچنین زخم‌های جزئی توصیه می‌شود.
با توجه به یک بررسی که در سال ۲۰۰۸ در مورد روش‌های طبیعی برای پیشگیری و درمان عفونت‌های دستگاه ادراری انجام گرفته، عصاره‌ی زرشک اثرات ضد میکروبی قابل توجهی را نسبت به انواع مختلف ارگانیسم‌ها، از جمله باکتری‌ها مانند کلامیدیا، ویروس‌ها، قارچ‌ها و پروتئوزاها نشان می‌دهد.
چینی‌ها از داروهای گیاهی ساخته شده بر پایه‌ی زرشک برای بیش از ۳۰۰۰ سال استفاده کرده‌اند و از آن برای درمان عفونت‌های دستگاه گوارش مانند اسهال باکتریایی استفاده می‌کرده‌اند. در سال ۱۹۸۸ میلادی، اثر هیپوگلیسمی زرشک هنگامی که از آن برای درمان اسهال در بیماران دیابتی در چین استفاده می‌شد، کشف شد.
پایگاه جامع اطلاعات دارویی طبیعی (NMCD)، که یکی از قابل اعتمادترین منابع طب طبیعی در دسترس در جهان است، زرشک درجه یک را به عنوان محصولی موثر برای طیف وسیعی از بیماری‌ها معرفی کرده است. در ادامه به بیان برخی از فواید شگفت‌انگیز زرشک برای سلامتی افراد می‌پردازیم:
تحقیقات نشان داده است که استفاده از ژل حاوی عصاره‌ی زرشک اصل، می‌تواند درد، قرمزی و اندازه‌ی زخم در افراد مبتلا به زخم معده را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
به نظر می‌رسد مصرف زرشک، قند خون در افراد مبتلا به دیابت را کاهش دهد. نتایج یک مطالعه‌ی آزمایشی در مورد ۸۴ بیمار که در سال ۲۰۰۸ میلادی منتشر شده است نشان می‌دهد که مصرف ۵۰۰ میلی‌گرم زرشک، دو تا سه بار در روز تا حداکثر سه ماه ممکن است قند خون را به طور مؤثر برای دیابت نوع ۲ کنترل کند. علاوه بر این، مصرف زرشک تأثیری مثبت بر کلسترول خون دارد. همانطور که نویسندگان یک مقاله بررسی شده در سال ۲۰۱۵ اشاره کرده‌اند (به منابع مراجعه شود)، “با نشانههای کمی از وجود اثرات نامطلوب، زرشک به عنوان یک داروی بالقوه برای درمان دیابت نوع ۲ مورد تایید و مصرف قرار گرفته است.”
شواهد اولیه نشان داده‌اند که عصاره‌ی زرشک می‌تواند به کاهش کلسترول در افرادی که کلسترول بالایی دارند کمک کند. به نظر می‌رسد مصرف ۵۰۰ میلی‌گرم زرشک، دو بار در روز و به مدت سه ماه باعث کاهش کلسترول در افراد مبتلا به کلسترول بالا می‌شود.
طبق تحقیقات و بررسی‌های انجام گرفته، مصرف روزانه‌ی زرشک و قرار دادن آن در سبد غذایی روزانه، در کنار مصرف داروهای کاهش فشارخون باعث کاهش چشمگیر فشارخون افرادی می‌شود که از عارضه‌ی فشارخون بالا رنج می‌برند.
تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف زرشک می‌تواند قندخون را کاهش دهد، سطح کلسترول و تری گلیسیرید را بهبود بخشد و سطح تستوسترون را نیز کاهش دهد. زرشک همچنین میزان باروری زنان را بهبود می‌بخشد. در یک مطالعه‌ی آزمایشی در ۹۸ زن مبتلا به PCOS (یک نوع خونریزی غیرطبیعی رحم است) که زرشک را در برنامه‌ی غذایی روزانه‌شان گنجانده بودند، میزان تخمک‌گذاری به طور متوسط ۲۵ درصد پس از حدود چهار ماه بهبود یافته بود. مطالعات دیگر منتشر شده در Clinical Endocrinology نشان داده است که زنان مبتلا به PCOS که بطور تصادفی مصرف زرشک را انتخاب کرده‌اند، میزان بارداری بیشتری داشتند و عوارض جانبی کمتری را نسبت به مصرف داروهای شیمیایی از خودشان نشان داده‌اند.
یکی از شناخته شده‌ترین کاربردها و فواید زرشک، استفاده‌ی از آن به عنوان یک گیاه برای درمان اسهال است و تحقیقات گسترده‌ای برای بررسی صحت این منظور انجام گرفته است. به عنوان نمونه در یک مطالعه‌ی منتشر شده در مجله‌ی بیماری‌های عفونی، افراد مبتلا به اسهال که یک دوز ۴۰۰ میلی‌گرمی از عصاره‌ی زرشک را دریافت کرده‌اند، ۴۸ درصد کاهش حجم مدفوع در طی هشت ساعت بعد از درمان را نسبت به سایر افراد مبتلا داشته‌‌اند.
در دزهای بالا، مصرف بی‌رویه‌ی زرشک ممکن است باعث ایجاد استفراغ، تشنج، افزایش ضربان قلب و میزان تنفس شود. برای جلوگیری از ابتلا به مواردی‌که بیان شد، حتما قبل از مصرف زرشک ابتدا با پزشک معالج خودتان صحبت و مشورت کنید، مخصوصا اگر داروهای ضد انعقادی (تخلیه کننده خون)، داروهای فشار خون، داروهای دیابتی، دیورتیک‌ها (قرص‌های آب)، آنتی بیوتیک‌ها و آنتی هیستامین‌ها را مصرف می‌کنید. مصرف کنترل نشده‌ی زرشک می‌تواند اثربخشی این داروها و سایر داروها را کاهش دهد.
مصرف بیش از حد زرشک می‌تواند منجر به تحریک کلیه نیز شود. علائم مشکلات کلیوی عبارتند از: ادرار همراه با خونریزی، درد هنگام ادرار، کمردرد یا درد معده و تب. در صورت مشاهده‌ی علائم فوق بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
علاوه‌براین زرشک نباید برای جایگزینی درمان‌های خاص استفاده شود. چون اگر باکتری‌ها به طور کامل نابود نگردند، ممکن است این عفونت به کلیه‌های فرد گسترش پیدا کند.
زنان باردار نیز نباید از زرشک استفاده کنند؛ زیرا ممکن است مصرف زرشک انقباضات رحم را تحریک کند و باعث سقط جنین شود.
حالا که با خواص و فواید و موارد منع مصرف زرشک آشنا شدیم، باید اطلاعاتی در مورد خرید آن نیز به‌دست آوریم. انتخاب و خرید زرشک مرغوب موردی بسیار مهم است. پیشنهاد کارشناسان مجموعه‌ی لیمونه این است که برای خرید زرشک خشک یا تازه به سراغ فروشگاه‌هایی بروید که از محصول باکیفیت و اصل استفاده کرده‌اند.
با توجه به این‌که مهد زرشک در کشور ایران استان خراسان جنوبی و بالاخص شهرستان قاینات است، پیشنهاد می‌کنیم اگر می‌خواهید زرشک با کیفیت خریداری کنید، حتما زرشک قاینات را انتخاب کنید. زرشک مختص این شهرستان کیفیت فوق‌العاده‌ای دارد و به همین علت طرفداران زیادی دارد. افرادی که اطلاعات دقیقی در مورد محصول زرشک دارند، اصولا از بین تنوع این محصول ارزشمند، زرشک قاینات را انتخاب می‌کنند.
ولی به هر صورت به دلیل وجود بعد مسافتی زیاد و عدم دسترسی مستقیم افراد ساکن در کلان‌شهرها به این شهرستان، خرید اینترنتی زرشک قاینات می‌تواند راهکار بسیار مناسب و خوبی برای تهیه‌ی این محصول باشد. ولی نکته‌ی قابل توجه و مهمی که حتما توصیه می‌کنیم به آن دقت کنید این مورد است که سعی کنید در خرید اینترنتی زرشک، فروشگاهی را انتخاب کنید که علاوه بر داشتن مجوزهای لازم، امکات دسترسی به زرشک درجه یک را بدون واسطه فراهم کند؛ تا از این طریق بتوانید محصولی با بهترین کیفیت ممکن را به‌سادگی و با کمترین قیمت در بازار داشته باشید.
اگر شما هم از علاقه‌مندان به مصرف زرشک هستید می‌توانید این محصول فوق‌العاده را با انواع سس‌ها، ژله‌ها، آب و یا چای مصرف و میل کنید. زرشک درجه یک را می‌توان به شکل شربت هم استفاده کرد که در گرمای تابستان و خصوصا روزهایی که در پیش رو داریم، می‌تواند معجونی بسیار خوشمزه و انرژی بخش باشد.
به‌علاوه می‌توان از زرشک به عنوان چاشنی در بسیاری از غذاها هم استفاده کرد. نمونه‌ی بسیار نام‌آشنا و معروف این مورد زرشک پلو است که فکر نمی‌کنم نیاز به توضیح خاصی داشته باشد؛ چون همه‌ی ما کیفیت و لذیذ بودن آن‌را چشیده‌ایم.
زرشک معمولا به‌عنوان عصاره و طعم‌دهنده در چای، به‌صورت کپسول، عصاره‌ی مایع، به شکل قرص و نیز پماد موضعی موجود است و می‌توانید بسته به نیازتان و شیوه‌ی مصرف، نوع محصول مورد نظرتان را انتخاب و سفارش دهید.
برای حفظ رنگ و کیفیت محصول، حتما مطمئن شوید که زرشک در جای خشک و خنک نگه‌داری شود. اگر زرشک را بصورت خشک و بسته‌بندی شده تهیه کرده‌اید مدت زمات بیشتری می‌توانید از آن استفاده کنید. ولی اگر اقدام به تهیه زرشک تازه کرده‌اید، مسلما زمان استفاده از محصول کاهش می‌یابد.
در انتها به عنوان یک راهکار عملی و تجربی پیشنهاد می‌کنیم، زرشک تازه را داخل بسته‌بندی‌های مناسب قرار داده و داخل فریزر نگه‌داری نمایید. در این حالت هر زمان که نیاز به استفاده از زرشک را داشتید می‌توانید مقدار مورد نیازتان را از فریزر خارج کنید و بعد از گذشت مدت زمانی که صرف باز شدن یخ و حالت انجماد محصول است از آن استفاده نمایید.
در انتها امیدواریم از این مطلب راضی بوده باشید و با خواص زرشک و فواید و مضرات آن آشنا شده باشید. اگر شما هم تا به حال خرید زرشک از فروشگاه‌های آنلاین یا فروشگاه‌های فیزیکی را تجربه کرده‌اید، خوشحال می‌شویم این تجربه را با ما و مخاطبین این مطلب از طریق قسمت کامنت‌ها در میان بگذارید.
منبع فارسی مقاله: فروشگاه آجیل و خشکبار لیمونه
منبع لاتین مقاله: verywellhealth